سؤال: آیا با مردن یا برگشتن حاج فردوسی یا مبلّغین فعال، از «منهاج فردوسیان»، این برنامه به پایان می‌رسد و تعطیل ‌می‌شود؟ /
جواب: منهاج فردوسیان، واضحات و مسلمات دین اسلام است و با مردن یا کشته شدن شخصی، حتی اگر آن شخص، استاد اعظم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) باشد، از بین نمی‌رود و دچار نقصان نمی‌شود. همان بزرگوار می‌فرمایند: «الْإِسْلَامُ یَزِیدُ وَ لَا یَنْقُصُ» (من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، جلد ۴، صفحه‌ی ۳۳۴، باب میراث أهل الملل). ترجمه: اسلام زیاد می‌شود ولی کاستی نمی‌گیرد.
و همچنین فرمودند: «الْإِسْلَامُ یَعْلُو وَ لَا یُعْلَى‏ عَلَیهِ» (من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، جلد ۴، صفحه‌ی ۳۳۴، باب میراث أهل الملل). ترجمه: اسلام بالا می‌رود و چیزی بر آن بالا نمی‌رود.

[۲۵۰] محکم: «وَنَسُوقُ المُجْرِمِینَ إِلَی جَهَنَّمَ وِرْدًا»۱
ترجمه: «و مجرمان را با حال تشنگی به سوی دوزخ می‏رانیم»

********************

[۲۵۱] محکم: «إِنَّهُ مَن یأْتِ رَبَّهُ مُجْرِمًا فَإِنَّ لَهُ جَهَنَّمَ لَا یمُوتُ فِیهَا وَلَا یحْیی»۲
ترجمه: «در حقیقت هر که به نزد پروردگارش گنهکار رود، جهنم برای اوست. در آن [به حالت سختی گرفتار خواهد بود که] نه می‏میرد و نه زندگی می‏یابد»

********************

[۲۵۲] محکم: «لَوْ یعْلَمُ الَّذِینَ کفَرُوا حِینَ لَا یکفُّونَ عَن وُجُوهِهِمُ النَّارَ وَلَا عَن ظُهُورِهِمْ وَلَا هُمْ ینصَرُونَ»۳
ترجمه: «کاش آنان که کافر شده‏اند می‏دانستند آنگاه که آتش را نه از چهره‏های خود و نه از پشتشان بازنمی‏توانند داشت و خود مورد حمایت قرار نمی‏گیرند [چه حالی خواهند داشت]»

********************

[۲۵۳] محکم: «إِنَّکمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمْ لَهَا وَارِدُونَ * لَوْ کانَ هَؤُلَاءِ آلِهَهً مَّا وَرَدُوهَا وَکلٌّ فِیهَا خَالِدُونَ * لَـهُم فِیهَا زَفِیرٌ وَهُمْ فِیهَا لَا یسْمَعُونَ»۴
ترجمه: «برای آن [گناهکار]ها در آنجا [یعنی جهنم،] ناله‏ای زار است و در آنجا [چیزی از رحمت و خوبی] نمی‏شنوند»

********************

[۲۵۴] محکم: «فَالَّذِینَ کفَرُوا قُطِّعَتْ لَـهُم ثِیابٌ مِّن نَّارٍ یصَبُّ مِن فَوْقِ رُؤُوسِهِمُ الحَمِیمُ * یصْهَرُ بِهِ مَا فِی بُطُونِهِمْ وَالجُلُودُ * وَ لـَهُم مَّقَامِعُ مِنْ حَدِیدٍ * کلَّمَا أَرَادُوا أَن یخْرُجُوا مِنْهَا مِنْ غَمٍّ أُعِیدُوا فِیهَا وَذُوقُوا عَذَابَ الحَرِیقِ»۵
ترجمه: «و کسانی که کفر ورزیدند جامه‏هایی از آتش برایشان بریده شده است [و] از بالای سرشان آب جوشان ریخته می‏شود. آنچه در شکم آنهاست با پوست [بدن]شان بدان گداخته می‏گردد. و برای [وارد کردن ضربت بر سرِ] آنان، گرزهایی آهنین [آماده] است. هر بار بخواهند از [شدت] غم از آن بیرون روند در آن [آتش سوزنده] باز گردانیده می‏شوند [که ‌هان] بچشید عذاب آتش سوزان را».

********************

۱ . سوره‌ی مریم، آیه‌ی ۸۶.
۲ . سوره‌ی طه، آیه‌ی ۷۴.
۳ . سوره‌ی انبیاء، آیه‌ی ۳۹.
۴ . سوره‌ی انبیاء، آیات ۹۸ تا ۱۰۰.
۵ . سوره‌ی حج، آیات ۱۹ تا ۲۲.

سؤال: آیا می‌شود به کتاب‌هایی که راجع به بزرگان و عرفا نوشته شده، اعتماد کرد؟ /
جواب: این زندگینامه‌ها و کرامت‌نامه‌ها به دلایل مختلف، قابل اعتماد نیست. برخی از این دلایل عبارتند از:
۱. داشتن معارض: یعنی بعضی مواقع، حکایتی که در این گونه کتاب‌ها نقل شده و دلالت بر فضیلت صاحب آن دارد،‌ حکایت دیگری هم در جای دیگر داریم که دلالت بر عدم فضیلت صاحب آن دارد؛
۲. محبت نویسنده به صاحب کرامت، که موجب کرامت‌تراشی می‌شود؛
۳. تک سندی، یعنی فقط از یک نفر نقل شده است و احتمال هر گونه خطا و عمدی در آن می‌رود؛
۴. ضبط غیر دقیق، یعنی گاهی اوقات، کم یا زیاد شدن یک کلمه،‌ معنی جمله را عوض می‌کند و معمولاً در زندگینامه‌ها به این نکته توجه نمی‌شود؛
۵. غیر حرفه‌ای بودن اکثر نویسنده‌های اینگونه آثار؛
۶. بی‌تقوایی و خیانت برخی نویسندگان اینگونه کتاب‌ها، که موجب اسطوره‌سازی و افسانه‌پردازی و ارائه‌ی تحلیل‌های نادرست به خوانندگان می‌شود.
نتیجه: در مجموع،‌ به کرامت‌ها و خوارق عادات، باید چشم قصه نگاه کرد،‌ اگر نکته‌ی آموزنده‌ای مثل سختکوشی،‌ امانتداری، بردباری و … داشت، از آن استفاده نمود ولی دلخوش به آن نشد.

در گذشته نیز نوشتیم که مرحوم بهجت (ره) علی‌رغم این که جمعی می‌کوشند ایشان را به عنوان «استاد تربیت» و «پیر راه» معرفی کنند، هیچگاه برنامه‌ای برای تربیت، ارائه نداد و از موعظه‌های کلی و پراکنده‌ای که از ایشان برجای مانده، نمی‌توان جزئیات را به دست آورد.آنچه از ایشان در دست ماست، دستورالعمل‌هایی با لحن تند و به صورت کلی است که از سر بی‌حوصلگی یا مأیوس بودن از تأثیر، نوشته یا گفته شده است. در زیر، دو نمونه از این کلی‌گویی‌ها را بخوانید:

****************
بسمه تعالی

الحمدلله وحده، والصلاه علی سید انبیائه و علی آله الطیبین و اللعن علی اعدائهم اجمعین.
جماعتی از مؤمنین و مؤمنات، طالب نصحیت هستند، بر این مطالبه، اشکالاتی وارد است، از آن جمله:
۱ ـ نصیحت در جزئیات است و موعظه اعمّ از کلیات و جزئیات است، ناشناس‌ها همدیگر را نصیحت نمی‌کنند.
۲ ـ «مَنْ عَمِلَ بِمَا عَلِمَ وَرَّثَهُ اللَهُ عِلْمَ مَا لَمْ یعْلَمْ»، «(من عمل بما علم) کفی علم ما لم یعلم»، «وَالَّذِینَ جَاهَدُواْ فِینَا لَنَهْدِینَّهُمْ سُبُلَناَ»
به آنچه می‌دانید عمل کنید و در آنچه نمی‌دانید احتیاط کنید تا روشن شود و اگر روشن نشد، بدانید که بعضِ معلومات را زیر پا گذشته‌اید، طلب موعظه از غیر عامل، محل اعتراض است و قطعاً مواعظی را شنیده‌اید و می‌دانید، عمل نکردید وگرنه روشن بودید.
۳ ـ همه می‌دانند که «رساله عملیه»‌ را باید بنگرند و بخوانند و بفهمند و تطبیع عمل بر آن نمایند و حلال و حرام را با آن تشخیص بدهند؛ پس نمی‌توانند بگویند: «ما نمی‌دانیم چه بکنیم و چه نکنیم».
۴ ـ کسانی که به آن‌ها عقیده دارید، نظر به اعمال آن‌ها نمایید، آنچه می‌کنند از روی اختیار بکنید و آنچه نمی‌کنند از روی اختیار نکنید؛ و این از بهترین راه‌های وصول به مقاصد عالیه است «وَ کُونُوا دُعَاهً إِلَى أَنْفُسِکُمْ بِغَیرِ أَلْسِنَتِکُمْ»، مواعظ عملیه بالاتر و مؤثرتر از مواعظ قولیه است.
۵ ـ از واضحات است که خواندن قرآن در هر روز و ادعیه مناسبه اوقات و امکنه در تعقیبات و غیر آن‌ها و کثرت تردد در مساجد و مشاهد مشرّفه و زیارت علما و صلحا و همنشینی با آن‌ها از مرضیات خدا و رسول(ص) است و باید روز به روز مراقب زیادتی بصیرت و انس به عبادت و تلاوت و زیارت باشد.
و بر عکس، کثرت مجالست با اهل غفلت، مزید قساوت و تاریکی قلب و استیحاش از عبادت و زیارات است، از این جهت است که احوال حسنه حاصل از عبادات و زیارات و تلاوت‌ها، به سبب مجالست با ضعفا در ایمان، به سوء حال و نقصان مبدّل می‌شوند، پس مجالست با ضعیف الایمان ـ در غیر اضطرار و برای غیر هدایت آن‌ها ـ سبب می‌شود که ملکات حسنه خود را از دست بدهد، بلکه اخلاق فاسده آن‌ها را یاد بگیرد: «جاالِسُوا مَنْ یذَکِّرُکُمُ اللّهَ رُؤْیتُهُ، وَ یزِیدُ فِى عِلْمِکُمْ مَنْطِقُهُ، وَ یرَغِّبُکُمْ فِى الاْآخِرَهِ عَمَلُهُ»
۶ ـ از واضحات است که ترک معصیت در اعتقاد و عمل بی‌نیاز می‌کند از غیر آن، یعنی غیر محتاج است به آن و او محتاج غیر نیست، بلکه مولّد حسنات و دافع سیئات است: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیعْبُدُونِ»، یعنی عبودیتِ ترکِ معصیت در عقیده و عمل.
بعضی گمان می‌کنند که ما از ترک معصیت عبور کرده‌ایم! غافلند از اینکه معصیت، اختصاص به کبائر معروفه ندارد، بلکه اصرار بر صغائر هم کبیره است؛ مثلاً نگاه تند به مطیع برای تخویف، ایذاء مُحرّم است؛ و تبسم به عاصی برای تشویق، اعانت بر معصیت است.
محاسن اخلاق شرعیه و مفاسد اخلاق شرعیه در کتب و رسائل عملیه متبین شده‌اند.
دوری از علماء و صلحا سبب می‌شود که سارقین دین، فرصت را غنیمت بشمارند و ایمان و اهلش را بخرند به ثمن‌های بَخْس و غیر مبارک، همه اینها مجرّب و دیده شده است.
از خدا می‌خواهیم که عیدی ما را در اعیاد شریفه اسلام و ایمان،‌ موفقیت به عزم راسخ ثابت دائم بر ترک معصیت قرار بدهد که مفتاح سعادت دنیویه و اخرویه است تا اینکه ترک معصیت ملکه بشود؛ و معصیت برای صاحب ملکه، به منزله زهر خوردن برای تشنه است یا میته خوردن برای گرسنه است.
البته اگر این راه تا آخر مشکل بود به سهولت و رغبت منتهی نمی‌شد، مورد تکلیف، ترغیب و تشویق از خالق قادر مهربان نمی‌شد.

« وَمَا تَوْفِیقِی إِلاَّ بِاللّهِ عَلَیهِ تَوَکَّلْتُ وَ إِلَیهِ أُنِیبُ»
الحمدلله أولاً وآخراً، والصلاه علی محمد وآله الطاهرین واللعن الدائم علی أعدائهم أجمعین
۱۷ ربیع المولود ۱۴۱۹ قمری
مطابق با ۲۱ تیر ماه ۱۳۷۷ شمسی

*******************
باسمه تعالی

همه می‌دانیم که رضای خداوند اجل ـ با آنکه غنی بالذات و احتیاج به ایمان بندگان و لوازم ایمان آن‌ها ندارد ـ در این است (که) بندگان همیشه در مقام تقرب به او باشند.
پس می‌دانیم که برای حاجت بندگان به تقرب به مبدأ الطاف و به ادامه تقرب به درگاه الهی،‌ محبت به یاد او و ادامه یاد او دارد.
پس می‌دانیم به درجه اشتغال به یاد او، انتفاع ما از تقرب به او خواهد بود و در طاعت و خدمت او هر قدر کوشا باشیم به همان درجه مقرّب و منتفّع و به قرب خواهیم بود و فرق بین ما و سلمان ـ سلام‌الله علیه ـ در درجه طاعت و یاد او ـ که مؤثر در درجه قرب ما است ـ خواهد بود.
و آنچه می‌دانیم که اعمالی در دنیا محل ابتلای ما خواهد شد، باید بدانیم که آن‌ها هر کدام مورد رضای خدا است، ایضاً خدمت و عبادت و طاعت او محسوب است. پس باید بدانیم که هدف باید این باشد که تمام عمر، صرف در یاد خدا و طاعت او و عبادت باشد تا به آخرین درچه قرب مستعد خودمان برسیم، وگرنه بعد از آنکه دیدیم بعضی به مقامات عالیه رسیدند و ما بی‌جهت عقب ماندیم پشیمان خواهیم شد.

وفقنا الله لترک الاشتغال بغیر رضاه، بمحمد و آله صلوات‌ الله علیهم اجمعین.
مشهد مقدس
چهارشنبه ۲۴ مرداد ماه ۱۳۷۵ هـ.ش
مطابق با ربیع الاول ۱۴۱۷ هـ.ق

مقدمه:
قواعد نظری و قوانین عملی منهاج فردوسیان، برگرفته از تصریحات آیات قرآن کریم و روایات معتبر شیعه از اهل بیت طاهرین (علیهم‌السلام) است. این روایات، از منابع معتبر حدیث شیعه، برگرفته شده است. یکی از این منابع، عبارت است از:

محاسبه النفس‏

این کتاب، اثر سید علی بن طاووس حسینی حلی (متوفای ۶۶۴ هجری) است. نام کامل کتاب، بنابر آنچه در کتاب آمده «محاسبه الملائکه الکرام، آخر کل یوم من الذنوب و الآثام» است. موضوع این کتاب شریف «اخلاق» است و علاوه بر این که به عنوان یک کتاب اخلاقی ارزشمند مطرح می‌باشد، یک کتاب روایی معتبر نیز هست، به گونه‏ای که مورد اعتماد بزرگانی از علمای شیعه قرار گرفته است.